Gezag van gewijsde en kracht van gewijsde uitgelegd

Gezag van gewijsde en kracht van gewijsde uitgelegd

door | 8 mrt 2019 | Procesrecht

Een vonnis kan gezag van gewijsde hebben, maar ook kracht van gewijsde. Dit zijn twee verschillende begrippen die met elkaar samenhangen. In dit blog bespreek ik beide begrippen, maar de nadruk ligt op het gezag van gewijsde.

 

Wat is gezag van gewijsde?

Het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering verstaat onder gezag van gewijsde:

 

“Beslissingen die de rechtsbetrekking in geschil betreffen en zijn vervat in een in kracht van gewijsde gegaan vonnis, hebben in een ander geding tussen dezelfde partijen bindende kracht.” [1]

 

Anders gezegd, het gaat om de bindende kracht van vonnissen uit een andere gerechtelijke procedure die partijen voerden. Uit dit wetsartikel volgen twee voorwaarden. De eerste voorwaarde is dat het om dezelfde procespartijen moet gaan. De tweede voorwaarde is dat het vonnis in kracht van gewijsde is.

 

Dezelfde procespartijen

Er is alleen sprake van bindende kracht van een ouder vonnis als beide partijen ook bij die eerdere procedure procespartij waren.

Dit vereiste is opgenomen, omdat iemand niet kan worden gebonden aan de beslissing in een geding waarbij hij geen partij was. Die partij heeft immers niet kunnen reageren op de beweringen van de ander. Het beginsel van hoor en wederhoor is dan geschonden. Het beginsel van hoor en wederhoor is één van de grondbeginselen van het Nederlandse burgerlijk procesrecht.

 

Kracht van gewijsde

Kracht van gewijsde is de situatie dat tegen een vonnis geen gewoon rechtsmiddel meer openstaat. De gewone rechtsmiddelen zijn verzet, hoger beroep, revisie of cassatie. Het vonnis moet dus onaantastbaar zijn.

Uit het hiervoor geciteerde wetsartikel blijkt dat kracht van gewijsde een voorwaarde is voor gezag van gewijsde. Stel, een procespartij gaat in hoger beroep. Het vonnis waartegen dat hoger beroep is ingesteld, heeft dan geen kracht van gewijsde. En daarmee dus ook geen gezag van gewijsde.

 

Niet ambtshalve

De rechter mag niet uit zichzelf (ambtshalve) het gezag van gewijsde toepassen. Eén van de procespartijen moet een beroep doen op het gezag van gewijsde.[2]

 

Achterliggende gedachte

De achterliggende gedachte van gezag van gewijsde is, dat een geschilpunt dat door een rechter is beslecht en dat niet meer kan worden aangetast niet in een nieuwe procedure opnieuw betwist kan worden.

 

Uitzondering: kort geding

Een vonnis in kort geding kan wel kracht van gewijsde krijgen, maar geen gezag van gewijsde.

De rechter in kort geding kan namelijk alleen maar een voorlopig oordeel of een voorlopige beslissing geven. Partijen en de rechter zijn dus niet gebonden aan een in kracht van gewijsde gegaan kort geding vonnis.

 

=====

[1] Artikel 236 lid 1 Rv.

[2] Artikel 236 lid 3 Rv.

Verjaring van executie van een rechterlijke uitspraak

door | 27 dec 2016 | Executierecht

Een rechterlijke uitspraak, zoals een vonnis of arrest, is niet eeuwig geldig. Na verloop van tijd verjaart de bevoegdheid om de rechterlijke uitspraak ten uitvoer te leggen c.q. te executeren. Maar je kan voorkomen dat het vonnis nutteloos wordt.

Dit is een ander type verjaring dan de verjaring waarover ik eerder blogde. In mijn eerdere blogs ging het over de verjaring van rechtsvorderingen.[1]

Hoofdregel

Een rechterlijke (of arbitrale) uitspraak verjaart na verloop van 20 jaar. Dit betekent dat de uitspraak na 20 jaar niet meer kan worden ten uitvoer gelegd, door bijvoorbeeld het leggen van bankbeslag op beslag op een pand.

Uitzondering

Op deze 20-jaarstermijn geldt een uitzondering als het in de rechterlijke uitspraak staat dat het om bedragen gaat die per jaar of kortere termijn moeten worden betaald. Hierbij kan je denken aan de gevorderde wettelijke rente die wordt toegewezen. In die gevallen geldt een korte verjaringstermijn van vijf jaar.

Aanvang termijn

De 20- of 5-jaarstermijn begint te lopen op de dag na uitspraak. Is in de uitspraak een bepaalde termijn of een voorwaarde opgenomen die moet zijn vervuld, dan begint de verjaring te lopen de dag na afloop van deze termijn of de dag nadat aan deze voorwaarde is voldaan.

Stuiting

Dit betekent niet dat je na 20 of vijf jaar niets meer aan de uitspraak hebt. De verjaring kan worden gestuit. Daarmee verleng je de periode waarbinnen je de rechterlijke uitspraak ten uitvoer kan leggen. De verjaring wordt gestuit door:

  1. betekening van de uitspraak of schriftelijke aanmaning;
  2. erkenning van de in de uitspraak vastgestelde verplichting;
  3. iedere daad van tenuitvoerlegging, mits daarvan binnen de door de wet voorgeschreven tijd of, bij gebreke van zodanig voorschrift, met bekwame spoed mededeling aan de wederpartij wordt gedaan.

Wordt de verjaring tijdig en op de juiste wijze gestuit, dan begint een nieuwe verjaringstermijn te lopen. Maar let op, deze termijn is maximaal vijf jaar.

=====

[1] Zie mijn blogs Verjaring van rechtsvordering, Financiering bij consumentenkoop: korte verjaringstermijn! en Het belang van een goede sommatiebrief.

%d bloggers liken dit: